Την Ιφιγένεια εν Αυλίδι του Ευριπίδη, ένα από τα κορυφαία κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, παρουσιάζει η 5η Εποχή Τέχνης σε συνεργασία με την Ars Aeterna. Την σκηνοθεσία υπογράφει ο Θέμης Μουμουλίδης. Ο Θέμης Μουμουλίδης επιστρέφει για τρίτη φορά στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι», σε σύγχρονη μετάφραση της Παναγιώτας Πανταζή επιχειρώντας να επανατοποθετήσει τα όρια, αναδεικνύοντας την εφιαλτική σχέση της τραγωδίας του Ευριπίδη με το δυστοπικό περιβάλλον της εποχής μας, μιας εποχής που ζητά από όλους ατελείωτες παραχωρήσει και θυσίες, δήθεν για το κοινό καλό. Κάθε πόλεμος, κάθε διαμάχη έχει ως αποτέλεσμα αθώα θύματα, ανθρώπους, που για κάποια ιδανικά έχουν απαρνηθεί τη ζωή τους. Είναι βέβαια τραγικό πολλές φορές να βλέπει κανείς που καταλήγουν αυτοί οι αγώνες και πόσο τελικά εκθέτουν οι ισχυροί και κυβερνόντες αυτούς που θυσιάζονται. Με τη θυσία τους βέβαια οι δεύτεροι εξευτελίζουν τους πρώτους. «Κάθε εποχή και οι ανθρωποθυσίες της, κάθε εποχή και οι ανθρωποφαγίες της», ο θάνατος και οι αυτοθυσίες στο παρόν στο παρελθόν και στο μέλλον, αυτός είναι ο στόχος της παράστασης. Και όλα αυτά κάθε φορά για ένα πουκάμισο αδειανό, μια μιαν Ελένη. Η ζωή είναι ανίσχυρη μπροστά στο πάθος για επικράτηση, για διεκδίκηση, για πλουτισμό.
Η παράσταση παρουσιάστηκε στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου στις 19 και 20 Αυγούστου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου και πραγματοποίησε περιοδεία σε όλη την Ελλάδα.O Ευριπίδης, στο τέλος της ζωής του, μας δίνει ένα έργο μεταπτώσεων και συνεχόμενων διλημμάτων, που διανθίζεται από κωμικές σκηνές.Η τραγωδία Ιφιγένεια η εν Αυλίδι γράφτηκε στην αυλή του βασιλιά της Μακεδονίας Αρχέλαου, στα χρόνια 408-406 π.Χ., λίγο πριν από τον θάνατο του Ευριπίδη.
Η τραγωδία εστιάζει στην απόφαση του Αγαμέμνονα, αρχιστράτηγου των Αχαιών, κατόπιν πρόβλεψης του μάντη Κάλχα, να θυσιάσει την κόρη του την Ιφιγένεια, ώστε να μπορέσει να σαλπάρει για την Τροία ο ελληνικός στόλος, που έχει ακινητοποιηθεί λόγω άπνοιας στην Αυλίδα. Αυτό είναι το θέλημα της θεάς Άρτεμης, όπως αποκαλύπτει με τον χρησμό του ο μάντης Κάλχας. Η θεά είχε θυμώσει με τους Ατρείδες για πολλούς λόγους, Καταρχάς ο Ατρέας, πατέρας του Αγαμέμνονα, δεν είχε θυσιάσει το αρνί με το χρυσόμαλλο δέρας στη θεά και έπειτα ο Αγαμέμνονας συγκρίθηκε μαζί της στη δεινότητά του στο κυνήγι, ενώ αθέτησε την υπόσχεσή του στη θεά να της αφιερώσει το καλύτερο προϊόν της χρονιάς, που έτυχε να είναι η Ιφιγένεια.
Ο Ευριπίδης δίνει ένα μάθημα φιλοπατρίας στους διχασμένους έλληνες, δηλώνοντας την ίδια στιγμή πόσο ανήλεος είναι ο πόλεμος και πόσο άμετρη η άμετρη φιλοδοξία του Αγαμέμνονα και οποιουδήποτε δυνάστη. Στην πραγματικότητα ο πόλεμος στην Τροία είναι ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών με αφορμή τη ματαιοδοξία των θεών – τα «καλλιστεία» Αθηνάς, Ήρας και Αφροδίτης – και τη φυγή μιας άστατης συζύγου. Πρόκειται για μια εποχή που η αθηναϊκή δημοκρατία παραπαίει και επίκειται ο Πελοποννησιακός πόλεμος.
Το έργο ξεκινά με ένα γράμμα γεμάτο δόλο που το απευθύνει ο Αγαμέμνονας στην γυναίκα του, προκειμένου να θυσιάσει την κόρη τους, τη διαμάχη των δυο αδελφών του Αγαμέμνονα και του Μενέλαου και τη διάθεσή τους να ικανοποιήσουν έναν εξοργισμένο στρατό, που περιμένει με αγωνία να αποπλεύσει για πόλεμο. Ένας πατέρας που παραπλανά τη σύζυγό του προκειμένου να θυσιάσει την κόρη του, δύο αδέλφια που διχάζονται, αποφάσεις στρατηγών που λαμβάνονται με άξονα τον φόβο του όχλου. Ο ίδιος ο Αχιλλέας (Γιώργος Χρυσοστόμου) είναι εξοργισμένος «που άφησε την πατρίδα του για να μετρά εδώ την άπνοια του Ευρίπου», από την άλλη δεν θέλει το όνομά του να εμπλακεί με τη θυσία της Ιφιγένειας, γιατί έτσι θα είναι σαν να την σκοτώνει αυτός ο ίδιος. Ο ύμνος στον έρωτα που γεννά τον άνθρωπο, αλλά και τον αφανίζει, καθώς αυτός συμπορεύεται με την έριδα, βάζει το πλαίσιο αυτής της τραγωδίας και της κάθε ανθρώπινης τραγωδίας. Το γράμμα αυτό του Αγαμέμνονα χωρίζει την αρχή από το τέλος, το ξεκίνημα από την καταστροφή.
Οι χαρακτήρες πραγματικά περνούν πολλές δοκιμασίες. Ο Αγαμέμνονας (Λάζαρος Γεωργακόπουλος) δεν έχει πρόθεση να σκοτώσει την κόρη του, έχει όμως χρέος στην πατρίδα να ξεκινήσει ο στόλος για έναν εξευτελιστικό πόλεμο. Έχει μεταπτώσεις στην απόφασή του, όμως δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά. Ο ηθοποιός πράγματι περνά με επιτυχία από τα δύσκολα μονοπάτια του ρόλου του, με τις διακυμάνσεις του και τον κυριαρχικό χαρακτήρα του.
Για να έρθει οικειοθελώς στην Αυλίδα, ο Αγαμέμνονας τάζει στην κόρη του Ιφιγένεια γάμο με τον Αχιλλέα. Έτσι τη φέρνει η Κλυταιμνήστρα (Ιωάννα Παππά )για να γίνει νύφη. Η Κλυταιμνήστρα, κόρη του Τυνδάρεω μετέρχεται όλων των μέσων για να αποτρέψει τη θυσία του παιδιού της. Είναι ρομαντική, απαιτητική, επιδιαιτητή, με μια υπέροχη κίνηση και φωνή.
Πρεσβύτης και Αγγελιαφόρος ο Παντελής Δεντάκης αναλαμβάνει έναν δύσκολο ρόλο να περιγράψει και να διηγηθεί ακραίες καταστάσεις πράγμα που φέρνει σε πέρας με επιτυχία.
Ο Χορός ( Ιουλία Γεωργίου, Σοφία Κουλέρα, Ειρήνη Λαφαζάνη, Ιωάννα Λέκκα, Λένα Μποζάκη, Αγγελική Νοέα, Δανάη Πολίτη, Βικτώρια Φώτα )μαζί με την Ιφιγένεια (Μαρία Πετεβή ) γιορτάζει το γεγονός του γάμου της Ιφγένειας με ένα ωραίο παιχνίδισμα με ένα ανάερο πέπλο, παραπέμποντας. Δυναμική η παρουσία του (διδασκαλία κίνησης Σεσίλ Μικρούτσικου). Συχνά δημιουργεί εικόνες όπως όταν στέκονται σε σχήμα πλοίου προλογίζοντας την εκκίνηση της εκστρατείας και την καταστροφή της Τροίας.
Εξαιρετική τη ερμηνεία της Ιφιγένειας (Μαρία Πετεβή), μια αθώα, νεαρή γυναίκα, με την εκούσια θυσία της, με τον ιδεαλισμό της θα χύσει το αίμα της για να ξεπλύνει την αμφιβολία, τον δισταγμό και θα δώσει τέλος στην ηθική και ιδεολογική παράλυση των ανδρών. Η ηρωίδα μεταβάλλεται από αντικείμενο αφιερωμένο για θυσία, σε παθιασμένο, ενεργητικό πρόσωπο, λέγοντας «ότι χαρίζει τη ζωή της στην Ελλάδα». Η ντροπαλή κοπέλα, που ικέτευε αρχικά να τη λυπηθούν και να μην τη θυσιάσουν , τώρα διαλαλεί με το ανάστημά της, την περήφανη απόφασή της να απελευθερώσει τον στόλο για έναν ανούσιο πόλεμο και εξυψώνεται μέσα από αυτό. Υπέροχες οι σκηνές τρυφερότητας ανάμεσα στον πατέρα κι την κόρη, που βέβαια επιτείνουν την τραγικότητα του συμβάντος.
Έντονη η διαμάχη του Αγαμέμνονα με τον Μενέλαο. « Θα χάσω εγώ το παιδί μου, που εσύ δεν μπόρεσες να κρατήσεις τη γυναίκα σου». Ο Αγαμέμνονας είναι συντετριμμένος, ντρέπεται να κλάψει σαν βασιλιάς, ενώ όλοι τον εκλιπαρούν και τον ικετεύουν ακόμα κι ο αδελφός του ο Μενέλαος (Άκης Σακελλαρίου), να μην σκοτώσει το κορίτσι. Το άθλιο όμως χρέος υπερνικά. Ο Μενέλαος του λέει « που ακούστηκε άλλοι να εγκληματούν και άλλοι να τιμωρούνται;» Η θυσία εκτελείται κρυφά από την Κλυταιμνήστρα, αλλά τελευταία στιγμή η Άρτεμις σώζει την Ιφιγένεια και βάζει στο βωμό ένα ελάφι, ενώ στέλνει την κοπέλα στην Ταυρίδα ιέρειά της.
Το ανέβασμα της παράστασης είναι κλασικό με πολλές αναφορές από το ελισαβετιανό θέατρο για μια αδυσώπητη και πολεμοχαρή ανθρωπότητα. Αφαιρετικά, αλλά ουσιώδη τα σκηνικά του Γιώργου Γαβαλά. Η υπέροχη, επική μουσική του Σταύρου Γασπαράτου, μαζί και ο ατμοσφαιρικός φωτισμός του Νίκου Σωτηρόπουλου συντελεί καθοριστικά στην παράσταση και δημιουργεί το κατάλληλο περιβάλλον, για θυσία, για αυταπάρνηση και για προβληματισμό γύρω από αυτά. Το ενδιαφέρον τίθεται στη διαχρονική θυσία των ανθρώπων, πάντα αθώων ούτως ή άλλως, γεγονός που κάθε φορά υπηρετεί συμφέροντα.
Γράφει η Μαρία Μαρή
Θεατρολόγος
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου